Үр Ашигт Зах Зээлийн Таамаглал ба Магадлалт Түүвэр
Үр Ашигт Зах Зээлийн Таамаглал бол хөрөнгө оруулалтын таамаглал ба санхүүгийн хөрөнгийн үнэ цэнэ нь бүхий л мэдээллийг өөртөө тусгасан гэж үздэг.
Энэ дээр үндэслэн активын үнэ зөвхөн шинэ мэдээнд өртөмхий байдаг учраас, байнга зөвхөн нэг нь байнга эрсдэлийг тохируулан “зах зээлийн ялан дийлж” чадахгүй гэж тооцогддог.
Арилжааны данс эсвэл эрсдэлгүй демо данс нээж үзээрэй
Үр Ашигт Зах Зээлийн Таамаглал нь 1900-аад онуудад гарсан гэж үзэгддэг, 1970-аад онд Южин Францис Фама гэх АНУ-гийн эдийн засагч энэхүү санааг гүнзгий хэлэлцсэн байдаг. Фама ашигтай зах зээлийг тодорхойлохтой, зах зээлийн оролцогчид өөрийн ашгийг оновчтой болгохыг хэмээ нь гэж үзсэн байдаг.
Мэдээллийг ашиглаж чадах нэгэнд үндсэн, холбогдох мэдээллүүд нь зах зээлийн бүх оролцогчдод үнэгүй ил тод байдаг. Эцэст нь, үр ашигтай зах зээл бол олон төрлийн санхүүгийн хөрөнгийн үнэ нь тэдний бодит үнэ цэнийг тусгасныг хэлдэг юм.
Үр ашигтай зах зээлийн таамаглалын зэрэг
Фама дараах 3 түвшинйи дэвшүүлсэн:
Хүчтэй үр ашигт зах зээлийн таамаглал
Үүнд бүх мэдээллүүд нь санхүүгийн активын одоогийн үнэнд нөлөөлөхгүй. Ийм хувилбарт үр ашигт зах зээлийн таамаглал нь төгс зах зээлийг харуулна гэж үзэж болно. Иймээс, зах зээлийн жишгээс илүү их ашиг олох нь бараг боломжгүй юм.
Хагас хүчтэй үр ашигт зах зээлийн таамаглал
Хамгийн үнэмшилтэй хувилбар гэж үзвэл, хагас хүчтэй үр ашигт зах зээлийн таамаглал нь олон нийтийн холбогдох бүх мэдээлэл санхүүгийн активын үнэнд түргэн тусгагдсаныг харуулдаг. Шинэ мэдээллийг зах зээлийн оролцогчдын түргэн авч боловсруулдаг нь зах зээлийн хүчин зүйлсэд тулгуурлан шинэ тэнцвэрт байдлыг бий болгодог. Энэ хувилбарт, хөрөнгө оруулагчид нийгэмд ил биш мэдээллийг мэдэж авснаар давуу тал олж авах боломжтой.
Сул хүчтэй үр ашигт зах зээлийн таамаглал
Энэ хэлбэрээр, таамаглал активын үнэнд өнгөрсөн холбогдох бүх мэдээлэл ямарч нөлөө үзүүлээгүй гэж тооцогдоно. Түүхэн мэдээлэл агуулсан техникийн дүн шинжилгээ хийх стратеги нь арилжаачидад зах зээл дээр хязгаарлаж чадахгүй. Гэсэн хэдий ч, гарч ирж байгаа, шинэ мэдээлэл (үндсэн дүн шинжилгээ нь) зах зээл дээр өндөр үнэлгээтэй, эсвэл доогуур үнэлгээтэй активыг тодорхойлоход туслах болно.
Үндсэндээ, таамаглалыг дэмдэг талууд санхүүгийн зах зээлийн цохилтонд оруулах цаанаасаа хэцүү гэсэн санааг дэвшүүлдэг. Гэхдээ энэ нь үнэн гэж хэлж болох боловч, үнэ нь зах зээл дээр үнэгүйтдэгт учир нь биш юм, гэхдээ хөрөнгө оруулагчидийн еронхий мэдрэмж нь үнийн хөдөлгөөнийг дээшлүүлэх гэж оролддогт байгаа юм.
Үр ашигт зах зээлийн таамаглалын хамгийн том шүүмжлэлүүд нь зан үйлийн эдийн засагчдаас ирдэг. Тэрээр зах зээлийн үр ашиггүй байдал нь хөрөнгө оруулагчид олон төрлийн танин мэдэхүйн өрөөсгөл ойлголтуудад өртөмтгий байдгийг гол хучин зүйл гэж үздэг, үүнд мэдээллийн сөрөг ойлголтууд, субъектив хүний алдаа, жишээ нь муу дүн шинжилгээ гэх мэт ордог.
Түүнчлэн үе үеийн зах зээлийн бөмбөлгүүд ба нуралтууд нь санхүүгийн зах зээлийн үр ашиггүй байдлын эмпирик нотолгоотой олгодог. Зах зээл нь бөмбөлөг бий болох эсвэл сүйрэх үед л тодорхойлох боломжтой байж болох ч, энэ нь хэр хол өсөх, унахыг тогтоох нь хялбар биш юм.
Уг таамаглалын эсрэг гол нотолгоо нь жилээс жилд урт хугацааны туршид эсрэгээрээ зах зээлийг цохих боломжтой юм. Домогт хөрөнгө оруулагчид нэг болох Уоррен Баффет олон жилийн турш жишгийн гүйцэж харуулж чадсаар ирсэн юм. Сүүлийн жилүүдэд хөрөнгө оруулалтын Renaissance Technologies’ Medallion сан нь 2008 оноос 11 жилийн дотор 2478% ашгийг олж чадсан юм.
Магадлалт Түүвэр
Үр ашигтай зах зээлийн таамаглалын зэрэг магадлалт түүвэр бий. Магадлалт түүвэр нь хувьцааны үнийн найдвартай урьдчилан харж чадахгүй гэж заасан байдаг. Үр ашигтай зах зээлийн таамаглалаар бол үнэ нь санхүүгийн хөрөнгийн талаар холбогдох бүх мэдээллийг тусгасан байдаг бол, харин магадлалт түүврээр бол үнэ нь шууд утгаараа “санамсаргүй алхдаг” ба тэр ч байтугай ‘хамааралгүй’ мэдээлэл тэдэнд нөлөөлж болно.
Хөрөнгө оруулагчдын хувьд, магадлалт түүвэр зөвхөн нэмэлт эрсдэлийг авснаар зах зээлийг ялан дийлж гарч ирэх боломжтой. Анх 1973 онд магадлал нь Бёртон Малкиел өөрийн ‘A Random Walk Down Wall Street’ номдоо нийтэлж, тэрээр хувьцааны үнийг “согтуу хүний алхалттай” зүйрлэж үүний тааж боломгүй гэж заасан.
Энэхүү онолын дэмждэг улсууд идэвхгүй санд хөрөнгө оруулалт хийхийг зөвлөгөөг ба хувь хүний хувьцааны арилжаагаар эрсдэлийг ихсэхээс илүүтэй мандалтайгаар ашиг ойлгохын тулд хийдэг.
Үр ашигтай зах зээлийн таамаглалын кейс
Олон жилийн туршид, үр ашигтай зах зээлийн таамаглал нь олон тооны шүүмжлэл татаж, эрдэм шинжилгээний үзэл баримтлал гэж үзэгддэг байсан. Гэхдээ үүнийг дагуу кейс болох зарим нэг нотолгоо бий.
Үр ашигтай зах зээл дээр гарах хамгийн сайн нотолгоо нь томоохон хамтарсан хөрөнгийн, эрсдэлийн хамгаалалттай сангууд болон мэргэжлийн хөрөнгийн менежруудээр урт хугацаанд зах зээлээс илүү гардаг нь болно.
Том санхүүгийн байгууллагууд судалгаанд, биг дата, дэвшилтэт тоон системүүд дээр асар их хэмжээний хөрөнгө зарцуулдаг ч байнга зах зээлийг цохиж чадахгүй ба зах зээл үр ашигтай горимлуу шилжих хандлагатай байгааг харуулж байдаг.
Уоррен Баффет мэт хөрөнгө оруулагчид үүнээс зайлс хийдэг. Үр ашигтай зах зээл онолын хамгийн том өгөгдөл нь бөмбөлөг болоод уналтууд байдаг. Сонирхолтой нь, үр ашигтай зах зээлийн онол нь бөмбөлөг болоод уналтууд яаг байж боломжгүйг үгүйсэгддэггүй, харин онол нь ийм зах зээлийн гажилтыг түрүүлж илрүүлэх боломжтой гэж үздэг.
Үр ашигтай зах зээл гэдгийг нотлох бас нэгэн нотолгоо бол дундаж руу урвах явдал юм. Урт удаан хугацаанд, муу гүйцэтгэлийн хувьцаа эцэст нь тэр үедээ илүү сайн гүйцэтгэлийг харуулах хандлагатай байдаг. Зах зээлийн мөчлөгийн талаар мөн адил кейс байдаг, жилийн турш хөрөнгө оруулагчийн зан ижил хэвээр үлдэж, зах зээлд үр ашигтай хувь нэмрээ оруулдаг гэдгийг баталдаг.
Хууль тогтоомж
Үр ашигтай зах зээлийн онол нь санхүүгийн зах зээл дээр шударга үйл ажиллагааг удирдан чиглүүлэх хууль тогтоомжийг батлахад ашиглаж байсан байна. АНУ-д, үр ашигтай зах зээлийн онол шударга ёсыг зохион байгуулах, тэр ч байтугай үнэт цаасны залилангийн хохирлыг тооцоход ашиглаж байж.
Зах зээлийн үр ашиг яагаад чухал вэ?
Үр ашигтай зах зээлийн санаа нь хөрөнгө оруулагчид зах зээл дээр зөвхөн чанартай арилжааны боломжийг ашиглах амлалт өгдөг. Дунджаас дээрх ашгийг олох цорын ганц арга зам бол богино хугацааны үр ашиггүй зах зээлийн хайх явдал юм. Цаг хугацаа өнгөрөх тусам, эдгээр боломж нь зах зээл дээр байхгүй байх болж, харин боломжтой үед, хөрөнгө оруулагчид үргэлж тэдний давуу талыг хангах хэрэгтэй болно.
Үр ашигтай зах зээлийн таамаглалуудын хамгийн сайн зүйл нь ерөнхий зөвшилцөлд хэзээ ч 100% үр ашигтай зах зээл байхгүй гэж заадаг. Энэ нь зах зээл дээр үргэлж ашиг олох боломж байх болно гэсэн үг.
Иймд, ийм зах зээлийн боломжийг ашиглах чадвартай байхын тулд үр ашигт зах зээлийн онолын цогц мэдлэг, ур чадварыг бий болгох нь чухал юм. Үр ашигт зах зээлийн онолын зарчмуудыг илүү сайн ойлгох нь хөрөнгө оруулагчид зах зээл дээрх өөрсдийн эрсдэлийг бууруулахад ихээхэн тус дөхөм болох бөгөөд ингэснээр ашиг орлогоо нэмэгдүүлэх юм.
